فایل های صوتی :
960323-شناخت و بررسی ریشه های کفر-جلسه اول.mp3
960325-شناخت و بررسی ریشه های کفر-جلسه دوم.mp3
جلسه اول
ریشه مشکلات افراد در زندگی مربوط به مسائل اخلاقی است. در زمینه عناوین اخلاقی، بعضی از صفات اخلاقی ریشه و منشاء دیگر موضوعات و صفات اخلاقی است و به نوعی سرچشمه بسیاری از رذایل دیگر می باشند. ریشه رذائل اخلاقی در دشمنی با امیرالمؤمنین علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام است و توصیه بر برائت گزینی از دشمنان ایشان نیز تنها توصیه دینی نیست بلکه توصیه اخلاقی هم محسوب می شود.
امام صادق علیه السلام : اصول الکفر ثلاثة: الحرص والاستکبار والحسد؛ اصول کفر سه چیز است: حرص و تکبر و حسد.
سپس در توضیح این سه اصل چنین بیان فرمود:
« فاما الحرص فان آدم حین نهی عن الشجرة حمله الحرص ان اکل منها، واما الاستکبار فابلیس حیث امر بالسجود لآدم استکبر، واما الحسد فابنا آدم حیث قتل احدهما صاحبه؛ اما حرص (در آنجا ظاهر شد که) آدم هنگامی که نهی از آن درخت ممنوعه شد، حرص او را وادار کرد که از آن بخورد (و از بهشت بیرون برده شد) و اما تکبر (آنگاه ظاهر شد که) ابلیس هنگامی که مامور به سجود برای آدم شد تکبر ورزید (و از سجده خودداری کرد و برای همیشه ملعون و مطرود درگاه الهی شد) و اما حسد (آنگاه ظاهر شد که) دو پسر آدم یکی بر دیگری حسد برد و او را به قتل رسانید».
حرص چیست؟
ائمه علیم السلام در مورد حرص و طمع فرمودند که حرص هیچ منفعت و عایده ای برای فرد نخواهد داشت.
امیرالمومنین علیه السلام مىفرمايد: « الحرص ينقص قدر الرجل، فلايزيد فى رزقه! حرص قدر آدمى را پايين مىآورد، بى آنكه چيزى بر رزق او بيفزايد!»
امیرالمومنین علیه السلام مىفرمايد:: كُلُّ حَرِیصٍ فَقِیرٌ. هر آزمندی فقیر است.
فقر احساس نیاز است و حریص همواره نیازمند رتبه و مرتبه دیگر می باشد و بنابراین همواره فقیر است. انسان اگر به آنچه که نیازش را مرتفع می سازد راضی نشود تمام دنیا را هم اگر به او دهند باز هم فقیر می باشد.
شخصی از امیرالمومنین علیه السلام سوال می کند که حرص چیست؟ امیرالمومنین علیه السلام در پاسخ می فرمایند بدست آوردن کم با هزینه بسیار !!! یعنی آنکه شخص حریص برای بدست آوردن مال، آبرو و شخصیت و عمر خود را از کف می دهد.
امام باقر(ع) مىفرمايد: « مثل الحريص على الدنيا مثل دودة القز، كلما ازدادت من القز على نفسها لفا كان ابعد لها من الخروج! حتى تموت غما!; آدم حريص نسبت به دنيا مانند كرم ابريشم است كه هر چه بيشتر بر اطراف خود مىتند(و پيله را ضخيمتر مىكند) سختتر مىتواند از آن خارج شود و سرانجام در درون پيله خود مىميرد!»
علت حرص چیست و اینکه چرا آدمی حرص می ورزد؟
یکی از دلائل آن اینست که آدمی می پندارد می تواند مال را در نزد خود حفظ و نگهداری کند. آدمی اگر بپذیرد که دنیا محل گذران و فنا است دیگر حرص نمی ورزد چون هر چه مال جمع کند نهایتاً می بایست همه را ترک کند. اگر آدمی این را بپذیرد همواره بدنبال آنست که مال را در یک مسیر حقیقی ، خرج و هزینه نماید.
ریشه و منشاء حرص
در حديثى از پيامبر اكرم(ص) مىخوانيم كه به اميرمؤمنان على(ع) فرمود: «اعلم يا على! ان الجبن و البخل و الحرص غريزة واحدة يجمعها سوء الظن! بدان اى على! كه ترس و بخل و حرص، يك غريزه هستند و همه در سوء ظن(به خدا) خلاصه مىشوند!»
درمان حرص
۱.معرفت و اعتماد به خدا
کسی که خدا را ولی خود بداند زمین را سفره گسترده الهی می داند که کلید دست یابی به آن دست خود اوست.
رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : مَن أرادَ أن يَكونَ أغنَى الناسِ فَلْيَكُنْ بما في يَدِ اللّه ِ أوثَقَ مِنهُ بما في يَدِ غَيرِهِ .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كه مى خواهد توانگرترين مردم باشد، بايد به آنچه در دست خداست اطمينان بيشترى داشته باشد تا به آنچه در دست جز اوست.
۲.یاد مرگ
دومین راه درمان حرص، یاد مرگ و تنهایی قبر است.
ابو بصیر گوید امام صادق علیه السلام به من فرمود : أَ مَا تَحْزَنُ أَ مَا تَهْتَمُّ أَ مَا تَأْلَمُ؟ قُلْتُ: بَلَی وَ اللَّهِ قَالَ: فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ مِنْکَ فَاذْکُرِ الْمَوْتَ وَ وَحْدَتَکَ فِی قَبْرِکَ وَ سَیَلانَ عَیْنَیْکَ عَلَی خَدَّیْکَ وَ تَقَطُّعَ أَوْصَالِکَ وَ أَکْلَ الدُّودِ مِنْ لَحْمِکَ وَ بَلاءَکَ وَ انْقِطَاعَکَ عَنِ الدُّنْیَا فَإِنَّ ذَلِکَ یَحُثُّکَ عَلَی الْعَمَلِ وَ یَرْدَعُکَ عَنْ کَثِیرٍ مِنَ الْحِرْصِ عَلَی الدُّنْیَا غمگین هستی و یا مشکلی داری؟ گفتم بله فرمود هر وقت چنین شدی بیاد آور که می‌میری و در گور تنها می‌مانی و اشک بر دو گونه‌ات روان میشوند و بندهایت از هم بریده می شوند و کرم بدنت را می خورند و پوسیده شوی و از دنیا دستت بریده شود این است که تو را وادار به کار کند و از کثرت حرص بر دنیا باز دارد.
یاد مرگ باعث زودوده شدن غم و اندوه می شود و طرف را به عمل و فعالیت عادی و به دور از حرص فرا می خواند.
صفات و رذائل اخلاقی معمولاً به بدی یاد می شود اما اینگونه نیست ! اما چون معمولاً افراد این صفات را به بدی استفاده کرده اند. مثلاً عصبانیت مطلقاً بد نیست یعنی عصبانیت بر دشمن دین و خدا خوب است یا نرمی و لطافت مطلقاً خوب نیست چون می بایست بر کفار و دشمنان دین جدی و سخت بود.
در مورد حرص نیز هم اینگونه است... از صفات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله این است که بر دعوت انسان ها به دین؛ حریص است
جلسه دوم
امام صادق علیه السلام : اصول الکفر ثلاثة: الحرص والاستکبار والحسد؛ اصول کفر سه چیز است: حرص و تکبر و حسد.
حسد در میان صفات و رذایل اخلاقی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و ریشه بسیاری از مشکلات و اختلافات می باشد و شیاطین مأمورند حسد را میان مؤمنان رواج دهند.
حسد ایمان را مانند آتش می سوزاند.
علائم و ویژگی های حسد
پیامبر (ص) فرمودند حسود دشمن نعمت های الهی است.
از راههای رسیدن به نعمت های الهی کتمان نمودن و آشکار نکردن آنها در نزد دیگران است.
أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ... (نساء / ۵۴) یکی از نکات این آیه اینست که هر آنکه هر چه دارد از فضل خداوند است بنابراین اگر نعمتی را فرد واجد نیست می بایست از فضل الهی طلب و تقاضا کند.
حسد از جمله بیماری هایی است که توحید را خراب و ضایع می سازد. اگر نعمتی را در دیگری دیدید و خواستید به جای حسد از خداوند تقاضای اعطای نعمت را بکنید.
مومن حسادت نمی کند اما غبطه می خورد. تفاوت حسد با غبطه در این است که حسود، خواستار ضایع شدن نعمت است اما فردی که غبطه می خورد از خداوند نعمت مزبور را طلب می کند.
حضرت لقمان می فرمایند حسود سه ویژگی دارد : هنگام غیاب محسود از او غیبت می کند و وقتی او را می بیند چاپلوسی و تملق او را می کند و وقتی مصیبت به او وارد می شود او را شماتت می کند.
حسود در ظاهر مظلوم نمایی می کند اما در باطن به دنبال ظلم کردن است.
اصل ریشه دشمنی با اهل بیت علیهم السلام، نیز حسد است.
یکی از راههای درمان و در امان بودن حسادت ، محبت کردن محسود به شخص حسود است.
جلسه سوم
امام صادق علیه السلام : اصول الکفر ثلاثة: الحرص والاستکبار والحسد؛ اصول کفر سه چیز است: حرص و تکبر و حسد.
روایات در باب کبر و تکبر بسیار است و کبر دقیقاً نقطه مقابل عبودیت و بندگی است. شیطان بواسطه تکبر ، مطرود و مغضوب خداوند گشت.
و در روایت آمده است که فردی که در خود ذره ای از کبر داشته باشد هرگز طعم بهشت را نخواهد چشید و خداوند ملائکه مقربین خود را با آزمودن کبر ، منتخب کرد.
آدمی در رویارویی با افرادی که واجد نعمت نیستند می بایست خدا را شکر کند نه آنکه افتخار و تکبر نماید.
صلوات یکی از داروهای درمان تکبر است.
تواضع نقطه مقابل تکبر است و تواضع آنست که شخص هیچ کس را از خود پایین تر نداند حال این فرد هر که با هر عقیده ای باشد...
یکی از راه های درمان کبر ، تواضع است.
راه درمان دیگر علاج کبر و زدوده شدن از آن، نماز است. مطابق آیه ۴۵ سوره بقره نیز (وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ) مشخص می گردد که نماز و خشوع با هم قرابت و نزدیکی دارند. منافق نماز او که از سر ریا است قطعاً کبر را از میان نمی برد بلکه نماز می بایست از خشوع و خضوع باشد.
در حدیثی از امام رضا علیه السلام آمده است که آنهایی که ولایت امیرالمومنین علیه السلام را در روز غدیر پذیرفتند مانند آنهایی هستند که به دستور خداوند برای سجده به حضرت آدم علیه السلام عمل نمودند و آنهایی که از بیعت با ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام ابا کردند مانند شیطان هستند !!!
خداوند متعال برای بیماری تکبر و به عبارتی اصل بیماری ها ، راه های درمان قطعی و روشن قرار داده اند و اگر خداوند کبر ردای شایسته ای برای بندگانش می دانست آن را بر تن برترین بندگانش (پیامبران و اولیائش) می پوشاند در حالیکه آنها در سختی و گرفتاری بودند.
از داروهای بسیار مجرب در درمان کبر و دیگر رذایل اخلاقی گریه بر مصیبت امام حسین علیه السلام است.
دیدگاه خود را بنویسید