فایل های صوتی :

  دعا-جلسه اول.mp3   

   دعا-جلسه دوم.mp3


جلسه اول

 دعا چیست و جایگاه آن کجاست ؟

شاید هنگامی که از دعا سخن به میان آید بلافاصله حاجات و نیازمندی  هایمان به یادمان بیاید. یعنی برای ما اینگونه تعریف شده است که اگر حاجتی  داشتید که تمایل شدیدی به برآورده شدن آن دارید دست به دعا بردارید. و در  پله بعد بسیاری از حاجات را به خاطر می آورید که علی رغم دعا کردن، از منظر  شما اجابت نشده است. امیرالمؤمنین در توصیف دعا در نهج البلاغه می فرمایند  خداوند رحمان که خزائن آسمان و زمین در دست اوست به بندگانش این توفیق و  اجازه را داده است که او را بخوانند و خود نیز اجابت را عهده دار است. با  دقت در این فرمایش حسرت در می یابیم که چه دارایی بزرگی در اختیار ماست، با  این همه نعمت که خدا به ما ارزانی داده است (از قبیل بینائی، شنوائی، هوش و  ...) از این امکان برخوردار هست که صاحب این عالم و هرچه در آن هست را  بخوانم و او نیز پاسخ مرا می دهد. با چنین نگاهی به دعا و عالم زندگی همیشه  گوارا خواهد بود.

این مقوله آن قدر از اهمیت برخوردار است که در آیه ۷۷ سوره فرقان  خداوند می فرمایند : «قُلْ ما يَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّي» که اگر دعای شما  نیود خدا هیچ توجهی به شما نمی کرد. این در حالی است که بدون دعا کردن نیز  خدا به همه بندگانش توجه دارد زیرا صرف حیات داشتن هر انسان یعنی برخوردار  بودن از هزاران نعمت (شنیدن، دیدن، لمس کردن، استشمام کردن و ... ) که  البته نگاه ما به آنها عادی است و فکر می کنیم که حتماً باید از آنها  برخوردار باشیم و با نبود آنها در یک انسان، خدا را متهم کرده و زیر سؤال  می بریم. ولی این خواندن و دعا کردن باعث توجهی مضاعف از جانب خدا می شود  که باعث رشد و تکامل آدمی میشود.

آیا محدودیتی در دعا وجود دارد ؟

به هنگام دعا همیشه یک یا چند حاجت را مد نظر قرار می دهیم و در همین  حال مجدداً با خود می اندیشیم که کدامیک از اولویت برخوردار است که آن را  بگوییم و از ارائه سایر حاجات منصرف شویم گویی که خداوند حد و اندازه ای را  تعیین کرده است و یا تنها حاجات خاصی را می تواند انجام دهد. این در حالی  است که در دعای ماه رجب می خوانیم  أَعْطِنِي بِمَسْأَلَتِي إِيَّاكَ  جَمِيعَ خَيْرِ الدُّنْيَا وَ جَمِيعَ خَيْرِ الْآخِرَةِ یعنی به من همه ی  خوبی ها و خیرهای دنیا و آخرت را عطا کن. این بدان معناست که خدا نه در  کمیت و نه در کیفیت اجابت محدودیتی ندارد بلکه این ذهن ماست که در تصور  قادریت او عاجز است. نکته جالب دیگر این است که این حاجت را به واسطه این  از خدا می خواهیم که در حال خواستن او هستیم.

فایده اصلی دعا

در ارتباط با دعا حضرت فرمودند که به سلاح انبیاء مسلح شوید که آن  چیزی نیست جز دعا. اهمیت سلاح در به همراه داشتن آن است نه به کار بردن آن؛  یعنی نسبت به دعا اینگونه نباشد که توقع برآورده شدن حاجت را مد نظر داشته  باشیم بلکه مهم آن است که همیشه در حال انجام آن باشیم و به آن توجه داشته  باشیم. 

 قدرت دعا

بسیاری اینگونه به دعا می نگرند که خواسته هایی را می بایست از خدا  طلب کرد که از لحاظ قطعیت هنوز محکم و متقن نشده اند در حالی که در بسیاری از روایات آمده است که محکمترین امور در قضا و قدر الهی تنها با دعا امکان  تغییر پیدا می کنند.

جلسه دوم

 شناسنامه انسان در خلقت

اگر برای شناخت انسان به قرآن مراجعه کنیم به مشخصاتی بر می خوریم که  خداوند انسان را با آنها معرفی کرده است. اصلی ترین ویژگی که از آن سخن به  میان می آید فقر انسان است. «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء  إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ (فاطر/۱۵)». این فقر  به این معناست که انسان حقیقتاً صاحب هیچ چیزی در این دنیا نیست چه از  مادیات و چه از حواس و اعضای بدنی که خداوند در اختیار او قرار داده است و  همواره به خداوند و عنایت او محتاج است. مهمترین نکته در این فقر آن است که  آدمی نسبت به خدا فقیر است یعنی به هنگام نیاز و عجز به صورت تکوینی به  سمت او جذب می شود و از او می خواهد.

خداوند خیر خواه حقیقی انسان

از دیگر ویژگی هایی که خداوند در قرآن نسبت به انسان بیان می کند این  است که در بسیاری از موارد نسبت به حاجاتی میل پیدا می کند که خیری برای او  ندارد و از موضوعاتی گریزان است که خیرش در آن است «... عَسَى أَن  تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا  وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ ... (بقره/۲۱۶)». و خداوند چون خیر بنده اش را می  خواهد از برآورده کردن حاجات او در اینگونه موارد چشم پوشی می کند.

نسبت اجابت دعا با رابطه ی با خدا

یکی دیگر از دلایلی که به واسطه آن حاجت و خواسته ی ما اجابت نمی شود  این است که با رفع حاجت دیگر خدا را فراموش می کنیم و او را مد نظر نداریم.  به عبارت دیگر تنها هدف و خواسته ی ما از مراجعه کردن به درگاه الهی رفع  حاجاتمان است که اگر آن حاجات نیز نباشد دیگر مراجعه ای به خدا نخواهیم  داشت.

معنی حقیقی دعا

اگر بخواهیم به درستی به معنای دعا اشاره کنیم باید بگوییم به این  معناست که خدا را بخوانیم. خواندنی که نه برای خواسته و حاجتی باشد. بلکه  خواندنی که برای خود خدا باشد تا او به من توجه کند. توجه خدا نعمتی است  بسیار بزرگ که وصف ناپذیر است. نگاه کردن او همان نگاه کردن فرستاده اش  امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) است. این توجه و پناه دادن خدا با هیچ چیز  دیگری قابل مقایسه و تعویض نیست.